Zdrowie i waga zawodniczek w kolarstwie – wyzwania i perspektywy

Kwestia wagi i zdrowia zawodniczek stała się jednym z najważniejszych i najbardziej palących tematów we współczesnym kobiecym peletonie kolarskim. Ostatnie debaty wywołane pytaniami skierowanymi do czołowych zawodniczek, takich jak Pauline Ferrand-Prévot czy Demi Vollering podczas prestiżowego Tour de France Femmes, uwypukliły nie tylko presję sportową, ale także społeczną, która ciąży na kobietach uprawiających kolarstwo na najwyższym poziomie. W odpowiedzi na te wyzwania The Cyclists’ Alliance (TCA) – organizacja reprezentująca kobiecy peleton – podjęła działania zmierzające do skuteczniejszej ochrony zdrowia zawodniczek. Podstawową troską jest przeciwdziałanie skutkom deficytu energii w sporcie oraz zaburzeniom odżywiania, a także ich negatywnym konsekwencjom dla zdrowia fizycznego i psychicznego.

Waga zawodniczek a zdrowie – krytyczne wyzwanie

Dla kobiet kolarzy siła generowana podczas wyścigu jest ściśle powiązana z relacją mocy do masy ciała, co przekłada się na dużą presję na utrzymanie możliwie najniższej wagi. Niestety, ta „gonitwa za lepszym stosunkiem” niesie ze sobą poważne zagrożenia zdrowotne. U zawodniczek obserwuje się przypadki deficytu energii, który prowadzi do zespołu RED-S (Relative Energy Deficiency in Sport) – złożonego schorzenia wynikającego z niedoboru podaży kalorii wobec zapotrzebowania treningowego. RED-S pociąga za sobą szereg negatywnych konsekwencji: zaburzenia hormonalne, obniżoną gęstość mineralną kości, osłabienie układu odpornościowego oraz pogorszenie funkcjonowania psychicznego i regeneracji. Przykład amerykańskiej kolarki Veroniki Ewers, która musiała przerwać karierę na leczenie, unaocznia, jak poważne skutki może mieć długo utrzymujący się deficyt energii.

Konieczność wdrożenia obowiązkowych badań profilaktycznych

The Cyclists’ Alliance apeluje o wprowadzenie corocznych, obowiązkowych badań profilaktycznych ukierunkowanych na szybkie wykrywanie zespołu RED-S oraz kontrolę gęstości kości u zawodniczek. Tego typu rozwiązania znaleźć można już w innych dyscyplinach, takich jak wspinaczka sportowa, gdzie profilaktyka ochrony zdrowia zawodników przyniosła wymierne korzyści. Diagnostyka wczesnych oznak deficytu energii pozwala na szybką interwencję medyczną i dietetyczną, co zapobiega rozwojowi poważnych komplikacji zdrowotnych i przyspiesza powrót do pełnej sprawności sportowej. Mimo współpracy TCA z Międzynarodową Unią Kolarską (UCI), na razie propozycje z listopada 2024 roku nie doczekały się formalnego wdrożenia. Jak wskazał medyczny dyrektor UCI, dr Xavier Bigard, temat pozostaje w fazie dyskusji, co pokazuje, jak istotne jest utrzymywanie presji i uwagi na tę kwestię.

Presja mediów i wymiar społeczny tematu wagi

Nie można też pominąć psychologicznego i społecznego wymiaru problemu. Kobiece zawodniczki są znacznie częściej niż ich męskie odpowiedniki narażone na krytykę oraz nadmierne zainteresowanie swoimi parametrami fizycznymi, w szczególności wagą i sylwetką. Przykładowo, podczas konferencji prasowej po Tour de France Femmes aż 80% pytań skierowanych do Demi Vollering dotyczyło jej masy ciała. Dla porównania czołowi męscy kolarze, tacy jak Tadej Pogačar czy Jonas Vingegaard, praktycznie nie spotykają się z podobnym poziomem kontroli medialnej w tym zakresie. Tego typu nierówne traktowanie sprzyja utrwalaniu szkodliwych stereotypów, które mogą wpływać negatywnie na młode zawodniczki i ich podejście do zdrowia i treningu.

Presja na „wyścig do wagi” – skutki dehumanizacji sportu

Echo tej presji słychać w wypowiedziach zawodniczek takich jak Cédrine Kerbaol, które alarmują przed niebezpiecznym trendem polegającym na obsesyjnym liczeniu każdego grama masy ciała. Wraz z rosnącą popularnością i widocznością kobiecego kolarstwa wzrasta też presja, by zawodniczki były zarówno lekkie, jak i silne. Niestety, nieumiejętne zarządzanie tym dwutorowym wyzwaniem może prowadzić do dehumanizacji sportu, w którym wartością staje się jedynie parametr liczbowy – waga – kosztem zdrowia i dobrego samopoczucia. Budowanie świadomości, że zdrowie, regeneracja i samopoczucie są fundamentem długotrwałego sukcesu sportowego, staje się dziś koniecznością.

Współpraca na rzecz poprawy standardów zdrowotnych

Organizacja The Cyclists’ Alliance deklaruje wolę konstruktywnej współpracy z UCI oraz ekspertami medycznymi, aby wypracować rekomendacje i standardy dbające o zdrowie zawodniczek. Choć obecnie trwają rozmowy i prace koncepcyjne, brak jest jednak jasnych dat czy konkretnych decyzji dotyczących wdrożenia nowych regulacji. Nadzieją środowiska jest, że presja medialna oraz zaangażowanie samych zawodniczek i ich zespołów pozwolą uzyskać realne zmiany, które zapewnią bezpieczne warunki rywalizacji – z odpowiednim, dobrze zbilansowanym odżywieniem i zdrowym organizmem.

Rola trenerów, zespołów i mediów w kształtowaniu postaw

Ważnym elementem zmiany kultury sportowej jest podejście trenerów, dietetyków i mediów do tematu wagi i zdrowia zawodniczek. Eksperci powinni dostarczać wsparcia opartego na indywidualnej ocenie potrzeb każdej zawodniczki, uwzględniając specyfikę treningu, fazę sezonu oraz stan zdrowia. Edukacja na temat zrównoważonego żywienia, monitorowanie stanu zdrowia oraz działania przeciwdziałające presji na wygląd sylwetki powinny stać się elementami codziennych programów szkoleniowych w kobiecych zespołach kolarskich. Media natomiast mogą odegrać kluczową rolę, odchodząc od niezdrowych, wzmacniających presję pytań o wagę na rzecz promowania dyskusji o osiągnięciach sportowych, talencie i zdrowiu zawodniczek.

Zdrowie jako fundament długotrwałego sukcesu sportowego

Rozmowy o wadze i zdrowiu kobiet w kolarstwie to nie jest tylko kwestia estetyki czy dziennikarskich sensacji. To fundamentalny problem, który dotyczy dobrostanu sportowców oraz przyszłości dyscypliny na najwyższym poziomie. Organizacje takie jak The Cyclists’ Alliance skutecznie nagłaśniają te ważne zagadnienia, wywierając presję na wprowadzenie systemowych rozwiązań chroniących zawodniczki przed konsekwencjami deficytu energii i zaburzeń odżywiania. Współpraca pomiędzy UCI, zespołami, mediami oraz samymi zawodniczkami jest kluczowa, by zmienić kulturę sportu – tak, aby kobiety mogły rywalizować zdrowo, silne i świadome swoich potrzeb. To wyzwanie dla całego środowiska kolarskiego, które musi zadbać o przyszłość dyscypliny z poszanowaniem zdrowia i godności zawodniczek.