🧠 Wpływ maratonu na mózg: tymczasowe zmiany w mielinie

Czy długotrwały wysiłek fizyczny może wpływać na strukturę naszego mózgu? Najnowsze badania naukowców z Uniwersytetu Kraju Basków (UPV/EHU) pokazują, że tak. Podczas maratonu dochodzi do tymczasowego spadku ilości mieliny – tłuszczowej otoczki neuronów, kluczowej dla prawidłowego przewodzenia impulsów nerwowych. Co ciekawe, zmiany te są odwracalne, ale wymagają odpowiedniego wsparcia regeneracyjnego.

📊 Szczegóły badania

W badaniu udział wzięło dziesięciu doświadczonych biegaczy maratońskich – ośmiu mężczyzn i dwie kobiety – w wieku od 45 do 73 lat. U każdego z uczestników wykonano cztery badania MRI:

48 godzin przed maratonem,
24–48 godzin po biegu,
dwa tygodnie po maratonie,
dwa miesiące po maratonie.

Zastosowano nowoczesną metodę obrazowania – multikomponentową relaksometrię MRI, która pozwala określić tzw. frakcję wody mielinowej (MWF), czyli wskaźnik ilości mieliny w mózgu.

📉 Wyniki: spadek mieliny nawet o 28%

Naukowcy zaobserwowali wyraźne zmiany w 12 obszarach istoty białej mózgu, zwłaszcza:

w traktach korowo-rdzeniowych,
oraz w skrzyżowaniu mostowym – strukturach odpowiedzialnych za ruch, emocje i odbiór bodźców zmysłowych.

Największe zmniejszenia MWF wynosiły 26% i 28%, co może mieć wpływ na krótkoterminowe zdolności poznawcze i psychomotoryczne.

🔬 „Metaboliczna plastyczność mieliny” – nowe podejście

Zespół badawczy zaproponował nowe pojęcie – metabolicznej plastyczności mieliny. Oznacza to, że w ekstremalnych warunkach metabolicznych mózg może zacząć wykorzystywać lipidy z mieliny jako źródło energii. To odkrycie zmienia nasze rozumienie roli mieliny – nie tylko strukturalnej, ale również energetycznej.

🏃 Znaczenie dla sportowców i osób aktywnych

Dobrą wiadomością jest to, że po dwóch miesiącach od maratonu poziom mieliny u uczestników badania wrócił do normy. Jednak, aby przyspieszyć regenerację, eksperci zalecają konkretne działania:

✅ Co pomaga w odbudowie mieliny?

Dieta bogata w zdrowe tłuszcze
Ryby morskie (łosoś, makrela), orzechy włoskie, awokado czy oliwa z oliwek wspierają regenerację układu nerwowego.
Wysokiej jakości sen
Regeneracyjny sen jest niezbędny dla procesów naprawczych w mózgu i całym organizmie.
Odpowiednia długość regeneracji
Po zawodach takich jak maraton warto zrobić sobie przynajmniej kilka dni przerwy i nie wracać od razu do intensywnych treningów.
Obserwacja objawów neurologicznych
Zmęczenie poznawcze, trudności z koncentracją czy emocjonalna „rozbujaność” mogą być sygnałem przeciążenia mózgu.

🔎 Co dalej? Kierunki przyszłych badań

Pomimo niewielkiej liczby uczestników, badanie dostarcza bardzo cennych danych i otwiera nowe perspektywy dla sportu wytrzymałościowego oraz neurologii sportowej. Naukowcy planują przeprowadzenie podobnych testów na większej grupie zawodników oraz porównać wpływ różnych typów wysiłku (bieganie, pływanie, kolarstwo) na strukturę mózgu.

Podsumowanie

Maraton to nie tylko wyzwanie dla mięśni – to również obciążenie dla mózgu. Tymczasowy spadek mieliny nie musi być powodem do niepokoju, ale wymaga świadomego podejścia do regeneracji. Zdrowa dieta, sen i planowanie odpoczynku po zawodach są kluczowe dla pełnej regeneracji nie tylko ciała, ale również układu nerwowego.